Tajemnica Doliny Dzbanów

dolina dzbanówNa naszej planecie istnieje wiele miejsc, które stanowią zagadkę dla uczonych. Jednym z takich miejsc jest Dolina Dzbanów w laotańskiej prowincji Xiang Khouang. Pośród bujnej tropikalnej roślinności rozrzucone są tysiące olbrzymich kamiennych naczyń. Wielkość tych dzbanów waha się od 0,5 m do 3 m wysokości, a ciężar największych z nich dochodzi do 6000 kg.

Większość tych gigantycznych garnków ma kształt cylindryczny, ale spotyka się też owalne i prostopadłościenne. Obok nich odkryto też okrągłe dyski, które prawdopodobnie wykorzystywano, jako przykrywki do naczyń. Jako materiału do wyrobu dzbanów używano granitu, piaskowca i innych rodzajów skał.

Kto i kiedy wykonał kamienne dzbany?

Uczeni do tej pory nie potrafią określić wieku tych wyrobów rąk ludzkich. A może i nie ludzkich… Ogromne naczynia rozrzucone są na ogromnej przestrzeni. Jakby grupa olbrzymów wybrała się na piknik i na koniec mocno narozrabiała. Przypuszcza się, że naczynia powstały między V wiekiem p.n.e. i V wiekiem n.e. Obecnie w dolinie naliczono ponad 90 miejsc lokalizacji dzbanów, a w każdym z miejsc znajduje się od jednego do 392 sztuk.

Jeszcze bardziej zagadkowy jest fakt, że w pobliżu nie występują takie rodzaje skał, z jakich są wykonane dzbany. A taszczyć z daleka sześciotonowe ciężary po górskich bezdrożach nie było z pewnością łatwo. W dzisiejszych czasach próbowano przenieść dzban przy pomocy śmigłowca, ale bez rezultatu. Jak zatem poradzono sobie z transportem bez specjalnych środków? Istnieje wiele różnych teorii próbujących wyjaśnić pochodzenia zagadkowej Doliny Dzbanów, oto kilka z nich:

Giganci

Dzbany

Jest to raczej legenda, niż teoria. Według jednej z laotańskich legend, w tej dolinie żyli dawno-dawno temu olbrzymi i naczynia należały właśnie do nich. Według innej zaś, dzbany wykonał król Khun Cheung po tym, jak pokonał w wojnie swoich wrogów. Dzbany posłużyły do przygotowania ogromnej ilości ryżowego wina lao lao do świętowania zwycięstwa.

Szlak handlowy

Niektóre źródła wspominają, że podobne naczynia znajdowano także w Indiach i w Indonezji. Ich położenie odpowiadało przebiegowi szlaków handlowych. W związku z tym istnieje hipoteza, że dzbany wykonano dla kupców podróżujących z różnych krajów. Podczas monsunów w kamiennych naczyniach zbierała się woda deszczowa i wędrowcy oraz ich zwierzęta mogli ugasić pragnienie. Znalezione w pobliżu koraliki i inne przedmioty mogły służyć, jako ofiary dla bogów z prośbą o deszcz i napełnienie wodą naczyń.

Obrzędy pogrzebowe

Ciekawe, że obok jednej z lokalizacji dzbanów odkryto jaskinię, w której wykonane zostały dwa otwory. Wewnątrz zachowały się ludzkie szczątki i prochy. Jak się wydaje, jaskinia służyła za krematorium, a otwory były po prostu kominami. Przedmioty i pozostałości znalezione w dzbanach wskazują na oznaki kremacji zwłok, natomiast obok grzebano najwyraźniej zmarłych bez kremacji. Są różne interpretacje tego faktu.

  • Ciała zmarłych z wyższych warstw społecznych spalano, aby ich dusze odeszły do nieba, a prostych ludzi grzebano w ziemi, a ich dusze miały służyć na miejscu.
  • Ciało zmarłego umieszczano w dzbanie, a po upływie pewnego czasu, kiedy dusza odeszła do innego świata, spalano je i grzebano ponownie.
  • Możliwe, że początkowo w naczyniu chowano jednego człowieka, a z biegiem czasu wokół dzbana grzebano jego krewnych.

Obecny stan Doliny Dzbanów

W czasie wojny wietnamskiej (1964-1973) amerykańskie bomby mocno zniszczyły ten region Laosu. W prowincji Xiang Khouang do tej pory leżą setki tysięcy niewybuchów bomb i min. Mało tego, wiele dzbanów uległo zniszczeniu, a dostęp do pozostałych jest ograniczony i skrajnie niebezpieczny. Oczyszczenie terenu z niewybuchów, to zadanie przerastające możliwości ubogiego kraju. Chociaż odkryto wiele stanowisk z kamiennymi dzbanami, tylko trzy z nich są dostępne dla zwiedzających.

Badania naukowe

Dzban krematoriumPierwsze wykopaliska archeologiczne w Dolinie Dzbanów prowadziła francuska archeolog Madeleine Colani w latach trzydziestych XX wieku. Uznała ona, że gigantyczne wyroby są dziełem bardzo starej cywilizacji i były wykorzystywane do celów rytualnych w charakterze urn na prochy zmarłych. Według innej teorii dzbany służyły do przechowywania produktów spożywczych oraz innych środków.

Z kolei grupa uczonych pod kierownictwem dr Dougald’a O'Reilly odkryła niedawno w tamtym regionie ludzkie szczątki, których wiek oszacowany został ma 2,5 tysiąca lat. To naprowadziło archeologów na myśl, że dolina była swego rodzaju kostnicą. Kamienne naczynia służyły do składania w nich ciał zmarłych – uważają uczeni. Kiedy po pewnym czasie pozostały z nich tylko kości, te ostatecznie chowano w ziemi.

Ta wersja wyjaśnia obecność ludzkich szczątków na terenie Doliny i wydaje się być prawdopodobna. Również przeznaczenie dzbanów do zbierania wody deszczowej dla wędrowców brzmi całkiem rozsądnie. Żadna jednak teoria nie odpowiada na inne pytania: Dlaczego dzbany są wykute ze skał, które w tym regionie nie występują (m.in. z granitu)? W jaki sposób przetransportowano tak ogromne ciężary (niektóre powyżej trzech ton) bez zaawansowanej techniki? (S.K.)

Tajemnica kamiennych dysków Dropa
Tajemnica wiecznej młodości uralskich pustelników
Tajemnica dysku księcia Sabu
Tajemnica radzieckich Łunochodów
Tajemnica lotniska Habit Field
Tajemnica długowieczności