Homo gautengensis – jeszcze jeden Homo?

Zwykle tego rodzaju odkryciom towarzyszą medialne fajerwerki, opowieści paleoantropologów, zdjęcia znaleziska. Tym razem nowy gatunek hominidów pojawił się bez takiego rozgłosu, może dlatego, że nie w trakcie nowych wykopalisk, ale raczej w wyniku przemyśleń faktów dawno już zapomnianych… Dokładna analiza fragmentów kości pochodzących z południowoafrykańskich stanowisk odkrytych wiele lat temu, pozwoliła opisać nowy gatunek człowieka. Odkrycia dokonał w 2010 roku dr Darren Curnoe, paleoantropolog z uniwersytetu Nowej Południowej Walii (Australia).

Prezentacja „Homo gautengensis” ukazała się w czerwcowym numerze „Journal of Comparative Human Biology”. Darren CurnoeNazwa gatunku pochodzi od słowa „gauteng” – co w języku plemienia Sesotho znaczy „złote miejsce”. Tak nazywa się południowoafrykańska prowincja, gdzie dokonano głównego znaleziska, które posłużyło jako holotyp (typowy okaz, na podstawie którego opisano nowy gatunek) dla Homo gautengensis.

Chodzi tu o czaszkę znalezioną w Sterkfontein aż w 1976 r. Uczony brał pod uwagę również inne fragmenty czaszek, szczęk, zębów i innych skamienielin. Licznych znalezisk „wczesnych Homo” w południowoafrykańskich jaskiniach dokonano już dawno, ale dyskusja na temat ich gatunkowej, a nawet rodzajowej przynależności wciąż trwała. Dr Darren Curnoe przytacza listę 64 tego typu obiektów oraz przegląd opinii różnych badaczy. Niektórzy z nich próbowali odnieść poszczególne znaleziska do różnych australopiteków, a kiedy indziej umieścić je w rodzaju Homo.

Co stwierdził doktor Curnoe?

Uczony postanowił przeprowadzić wszechstronną analizę porównawczą. Porównywał podejrzane czaszki z wzorcowymi (etalonowymi) czaszkami Homo erectus i Homo habilis biorąc pod uwagę 53 parametry i wykazał znaczne różnice między nimi. Do analogicznych wyników doprowadziła też analiza porównawcza budowy szczęk dolnych. Na przykład symfiza (spojenie kości) analizowanych szczęk była krótka i masywna, podczas gdy zarówno u „erectusa”, jak i u „habilisa” są one wysokie i cienkie. Kształt i budowa zębów również wykazują szereg specyficznych osobliwości. Kiedy autor zestawił wszystkie wyniki stało się jasne, że znaleziska z Gauteng są dostatecznie zróżnicowane, aby wydzielić je w odrębny gatunek.

Jaki jest wiek znalezisk?

Przeprowadzone w 2009 roku datowanie jaskiń Południowej Afryki (przy użyciu wielu metod) wykazało, że warstwy, w których znaleziono pozostałości H. gautengensis, utworzyły się w okresie od 2,0 mln lat w brekcji (stwardniała skała okruchowa) Swartkrans do 1,26-0,82 mln lat w brekcji Sterkfontein. Jeśli te datowania są prawidłowe, to znaleźliśmy najstarszego Homo. Poważne, udokumentowane znaleziska „wczesnych Homo” pochodzą z okresu 1,9 do 1,44 mln lat – nowoodkryty gatunek jest więc najstarszy.

Jak wyglądał Homo gautengensis?

Homo gautengensis Foto: Darren CurnoeNa pewno posiadał mocne zęby do przeżuwania pokarmu roślinnego oraz bardzo skromnych rozmiarów mózg. W przeciwieństwie do innych gatunków Homo, był wyspecjalizowanym roślinożercą. Prawdopodobnie Homo gautengensis wytwarzał kamienne narzędzia i korzystał z ognia, jako że w pobliżu jego szczątków znaleziono opalone kości zwierząt.

 Wzrostu miał około metra i ważył ok. 50 kg. Po ziemi poruszał się na dwóch nogach, ale sporo czasu spędzał na drzewach, gdzie spał, pożywiał się i chronił przed drapieżnikami.

Według doktora Curnoe, Homo gautengensis jest bliskim krewniakiem człowieka, chociaż nie koniecznie jego przodkiem w prostej linii (swoją drogą i tak jest bardziej wiarygodnym kandydatem na to stanowisko, niż niedawno odkryty Australopitek sediba, żyjący w tym samym miejscu i czasie).

Gdybyśmy całą ewolucję człowieka „sprasowali” do jednego roku, to nasz gatunek byłby jedynym gatunkiem człowieka na naszej planecie jedynie w ciągu ostatniej godziny 31 grudnia. W ten sposób sytuacja, w jakiej znajdujemy się dzisiaj, jest dosyć nietypowa. Należałoby się zastanowić, w czym tkwi przyczyna takiego stanu rzeczy: czy winien jest klimat, czy też rzeczywiście to my ponosimy odpowiedzialność za wymarcie wszystkich naszych bliskich krewnych, łącznie z neandertalczykami, boskopami, denisowcami i hobbitami z wyspy Flores?            

Zaawansowane technologie sprzed 5000 lat?
Nowe badania geologiczne pokazują, że wielki sfinks w Gizie ma 800 000 lat
Historia rosyjskiej wódki
Słońce nasza gwiazda - kult solarny
Pociągi widma i zagadkowa śmierć na szynach
Obcy, Sumerowie i Voyager 2